Sah Ismayil Xetai

KGB (2011-08-10 01:46)
?ah ?smay?l ?b?lm?z?ff?r o?lu ?eyx Heyd?r o?lu ?eyx C?neyd S?f?vi X?tai

Az?rbaycan?n v? S?f?vil?r D?vl?tinin I ?ah?

1501 — 1524 23 may
Tacqoyma: 1501
S?l?fi: I T?hmasib
X?l?fi: ?irvan?ah F?rrux Yasar, ?lv?nd Mirz?, Sultan Murad

Dini: ?i? ?slam
T?v?ll?d?: 1487 17 iyul
C?nubi Az?rbaycan,?rd?bil
V?fat?: 1524 23 may C?nubi Az?rbaycan,?rd?bil
D?fn yeri: ?eyx S?fi kompleksi
S?lal?: S?f?vil?r s?lal?si
Atas?: ?eyx Heyd?r
Anas?: Al?m?ah B?yim (Marta Xatun)
U?aqlar?: o?lanlar?:
R?st?m Mirz?,I T?hmasib,(S?m Mirz?, Alxas Mirz?, B?hm?n Mirz?);
q?zlar?:
Xan?m xan?m, P?ri xan?m, M?hinubanu ?ahzeyn?b xan?m, Fir?ngiz xan?m

Elm sah?si: ?d?biyyat, t?s?vv?f
Tan?n?r: ?air

KGB (2011-08-10 01:47)
H?yat?

?ah ?smay?l X?tai 1487-ci il iyulun 17-d? ?rd?bil ??h?rind? k?k? tarixin ?ox-?ox uzaq ?a?lar?na gedib ??xan n?fuzlu Az?rbaycanl? zad?gan t?rk[1][2] ail?sind? anadan olmu?dur. O, ata t?r?fd?n ?eyx S?fi?ddinin n?slind?n idi. ?ah ?smay?l?n atas? ?eyx Heyd?r, babas? ?eyx C?neyd olmu?du. ?ah ?smay?l ana t?r?fd?n d? d?vr?n?n hakim v? k?kl? bir ail?sin? m?nsub idi. Onun anas? Al?m?ah b?yim A?qoyunlu h?kmdar? Uzun H?s?nin q?z?, Sultan Yaqubun bac?s? idi.

KGB (2011-08-10 01:48)
?eyx Heyd?r d?y??l?rin birind? x?yan?tl? ?ld?r?ld?kd?n sonra (1488), ?smay?l anas? v? qarda?lar? - Sultan?li v? ?brahim il? birlikd? ?st?xr qalas?nda (?iraz) h?bsd? saxlan?l?r. Onda ?smay?l?n h?l? iki ya?? tamam olmam??d?. Bir m?dd?td?n sonra R?st?m Mirz? qarda?lardan istifad? etm?k m?qs?dil? onlar? h?bsd?n azad edir. Lakin d?y?? zaman? ?smay?l?n b?y?k qarda?? Sultan ?linin v? «q?z?lba?lar»?n nec? ??ca?t g?st?rdiyini g?r?b qorxuya d???r, ?z?n? v? s?lal?sini g?l?c?k t?hl?k?l?rd?n qurtarmaq ???n ?eyx C?neyd n?slin? son qoymaq q?rar?na g?lir. O, 1495-ci ild? ?eyx Sultan?linin ?z?rin? qo?un g?nd?rib (??m?si d?y???) onu ?ld?rtd?r?r. ?l?m?nd?n ?nc? ?eyx Sultan?li ?smay?l? ?z?n?n varisi t?yin ed?r?k ?rd?bil? g?nd?rdi. «Q?z?lba?lar» ?smay?l?n axtar?ld???n? g?r?b onu bir m?dd?t ?rd?bild? daha sonra R??td? gizl?dirl?r.

KGB (2011-08-10 01:48)
Sonra onu Lahicana, Gilan hakimi Mirz? ?linin saray?na g?tirirl?r. Gilana g?l?nd? ?smay?l yeddi ya??nda olur. Burada o, H?s?n xan?n himay?si alt?nda L?l? H?seyn t?r?find?n t?rbiy? olunur. ?smay?l t?qrib?n 6 il burada qalaraq, tan?nm?? ?mir v? aliml?rin r?hb?rliyi alt?nda ?z?n?n dini, d?ny?vi v? h?rbi t?liml?rini davam etdirir

KGB (2011-08-10 01:48)
Siyasi f?aliyy?ti

13 ya??nda ?smay?l art?q m?st?qil ??kild? siyasi v? f?aliyy?t? ba?lay?r. 1499-cu ilin avqust ay?nda ?smay?l ?z?n?n yax?n t?rbiy??isi v? m?sl?h?t?isi olan bir ne?? q?z?lba? tayfa ba???s? il? birlikd? qo?un toplamaq ???n ?rd?bil? yolland?. O, 1500-c? ilin yaz?nda ?aml? v? Rumlu tayfalar?ndan, habel? Qarada? v? Tal?? ?halisind?n ona qo?ulmu? 2 min? yax?n q?z?lba?la Qaraba?, ?uxurs?d, ?uragil, Ka??zman, Tircan yolu il? ?rzincana g?ldi. Burada q?z?lba? tayfalar?ndan, habel? Qarada? sufil?rind?n t?qrib?n 7 min t?r?fdar toplayaraq 1500-c? ilin ax?rlar?nda ?irvana h?cum edir v? m?qavim?tsiz ?amax? daxil olur. Daha sonra G?l?stan qalas? yax?nl???nda Caban? adl? yerd? d?y??d? (caban? d?y???) ?irvan?ah qo?unlar?n? m??lubiyy?t? u?ratd?. D?y??d? ?irvan?ah F?rrux Yasar ?ld?r?ld?.

KGB (2011-08-10 01:48)
Bundan sonra ?ah ?smay?l ona b?y?k s?rk?rd? kimi ??hr?t g?tir?n bir ?ox parlaq q?l?b?l?r qazan?r, lakin Caban? yax?nl???ndak? q?l?b?si g?nc s?rk?rd?nin t?rc?meyi-hal?nda onun h?m siyasi, h?m d? dini bax?mdan ?z?n? t?sdiq etm?si ???n ?n vacib v? ?n ?h?miyy?tli d?y??? kimi yaz?lm??d?r. H?min d?vr?n Az?rbaycan miniat?rl?rind? m?hz bu d?y???n tez-tez t?svir olunmas? da t?sad?fi deyildir

KGB (2011-08-10 01:50)
?smay?l ki?ik bir d?st?sini G?l?stan qalas?n?n m?hasir?si ???n saxlayaraq, Bak?ya yollan?r v? buran? ald?qdan sonra yen? geri, h?min d?st?nin yan?na qay?d?r. Burada x?b?r tutur ki, A?qoyunlu h?kmdar? ?lv?nd Mirz? A?qoyunlu onun ?z?rin? h?cuma haz?rla??r. ?smay?l q?z?lba? ?mirl?rini m??v?r?t? y??araq onlardan soru?ur: "Siz n? ist?yirsiniz, Az?rbaycan taxt-tac?n?, yoxsa "G?l?stan" qalas?n??" Onlar yekdillikl? Az?rbaycan? ?st?n tuturlar.

KGB (2011-08-10 01:50)
?irvan?ahlar?n x?zin?si d? daxil olmaqla b?y?k bir q?nim?t qazanm?? ?smay?l ?z qo?unu il? Nax??van istiqam?tind? h?r?k?t edir. 1501-ci ilin ortalar?nda ?lv?nd Mirz? onlar? ??rur d?z?nd? qar??lay?r. ?lv?nd Mirz?nin 30 minlik ordusu il? d?y??? gir?n (??rur d?y???) ?smay?l 7 minlik qo?unu il? onu darmada??n edir. Vahim?y? d???b qa?an d?y????l?rini saxlamaq v? r?qibin arxadan z?rb?l?rini d?f etm?k m?qs?dil? bir-birin? z?ncirl?nmi? d?v?l?rd?n istifad? etm?k c?hdi d? ?lv?nd Mirz?y? k?m?k etmir.

KGB (2011-08-10 01:50)
?smay?l bu d?y??d? d? ?z ya??na g?r? qeyri-adi d?r?c?d? s?rk?rd?lik qabiliyy?ti v? ??xsi igidlik n?mun?si g?st?rir. O ?z? ??xs?n A?qoyunlu qo?ununun say?lan ?mirl?rind?n Karqi?ay b?yi q?l?nc d?y???nd? m??lub edir. Dig?r m??hur s?rk?rd?l?r d? ?ld?r?lm?? v? ba?lar? ?zg? d??m?nl?r? g?rk olmaq ???n q?z?lba? d?y????l?rinin tutdu?u y?ks?klikl?rd? qoyulmu?dur. ?lv?nd ?z? is? d?y?? meydan?ndan g?cl? qa?araq, can?n? qurtarm??d?r. Bel?likl?, ?smay?l xeyli q?nim?t qazanm??d?r v? ?n ?sas? is? T?briz? yol a??qd?r.

KGB (2011-08-10 01:51)
1501-ci ilin pay?z?nda T?briz? daxil olan ?smay?l ?z?n? ?ah elan etdi. Bununla da paytaxt? T?briz olan Az?rbaycan S?f?vil?r d?vl?tinin ?sas? qoyuldu.

KGB (2011-08-10 01:51)
I ?ah ?smay?l?n tabe olmaq t?klifini r?dd ed?n A?qoyunlu h?kmdar? Sultan Muradla 1503-c? il iyunun 21-d? H?m?dan yax?nl???nda d?y?? d? (H?m?dan d?y???)q?z?lba?lar?n q?l?b?si il? n?tic?l?ndi. A?qoyunlu d?vl?ti s?qut etdi.